Το είδαμε και αυτό. Οι Οίκοι Αξιολόγησης, αναπόσπαστο κομμάτι της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, όπως έχει εξελιχθεί και όπως τη γνωρίζουμε(;), χαρακτήρισαν με ΑΑ+ τις ΗΠΑ, αποκαθηλώνοντας τις από την “κορυφαία” κατάσταση πιστοληπτικής ικανότητας ΑΑΑ. Ήδη, άρχισαν συζητήσεις και για τις άλλες χώρες που βρίσκονται στην ίδια κατηγορία. Η Ελλάδα, ήδη, έχει χαρακτηριστεί ως junk ευρισκόμενη στην τελευταία βαθμίδα αξιολόγησης.
Μέχρι πρότινος μόνο η Ελλάδα βρίσκονταν με την πλάτη στον τοίχο. Και οι λοιποί εταίροι αρχικά κώφευαν, μετά μουδιασμένα, είπαν ας βοηθήσουμε υπό όρους, κατόπιν βοήθησαν, τώρα πάλι ανησυχούμε ομαδόν για το πιστοληπτικό μέλλον της χώρας και των υπολοίπων. Όταν κινδυνεύει η Ιταλία πολλώ δε μάλλον η Αμερική, εμείς πάλι θα βρεθούμε στο μέσο ή στις παρυφές της περιδίνησης;
Το ερώτημα είναι εγγενές και αφορά στη φύση και όχι στις λειτουργίες του χρήματος. Να υπάρξει επιτέλους ένας βαθμός ανασχετικότητας. Όμως, από τη στιγμή που οι Δημοκρατίες και οι λαοί βρίσκονται υπό το πέλμα των αγορών τα πράγματα είναι όχι απλώς επικίνδυνα – έχουμε ξεπεράσει προ πολλού αυτό το στάδιο- αλλά εμπρηστικά.
Η αποπληρωμή του χρέους έχει να κάνει με την φερεγγυότητα του δανειολήπτη και την πραγματική ικανότητα αποπληρωμής του. Αναφορικά με το κρατικό χρέος πότε ένα κράτος θεωρείται φερέγγυο και πότε αφερέγγυο; Υπάρχει πραγματική ικανότητα αποπληρωμής όταν οι τόκοι τρέχουν με εκθετική ταχύτητα; Η φύση τρέχει το λεγόμενο φυσικό ρυθμό ανάπτυξης. Η εκθετική μεταβολή είναι εξ αρχής εκτός ορίων.[1]
Υπάρχουν παραδείγματα τραπεζών που διαφοροποιούνται από το ισχύον πλαίσιο και αποτελούν υποδείγματα και παραδείγματα βιώσιμης τραπεζικής. Παραδείγματα αποτελούν οι Triodos bank (www.triodos.com) η JAK (www.jak.se/) και η WIR (www.wir.ch) για να περιοριστούμε μόνο στον ευρωπαϊκό χώρο, χωρίς να αναφέρουμε πολλά παραδείγματα από τον υπόλοιπο κόσμο.
Οι τράπεζες αυτές, αν και δεν χρεώνουν τόκο ούτε στα δάνεια, ούτε στις καταθέσεις παρουσιάζουν αξιοζήλευτες επιδόσεις, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην ευμάρεια και στην αλληλοβοήθεια των μελών τους.
Το χρήμα πρέπει να φθείρεται για να επέρχεται κάποια ισορροπία. Όπως γίνεται με τα εμπορεύματα που χάνουν μέρος της αξίας τους με τον καιρό. Δεν χρειαζόμαστε τα CDs ως αντιστάθμισμα κινδύνου για χρήση από αυτούς που ποντάρουν επίσημα σε ένα κράτος αγοράζοντας χρέος και ταυτόχρονα παίζουν CDs υπέρ της χρεοκοπίας του. Τα κράτη δεν θα έπρεπε να είναι υποχείρια. Τα κράτη πρέπει να είναι ο συνεκτικός δεσμός ανθρώπων που επιλέγουν να είναι αυτό που είναι διατηρώντας την ταυτότητά τους. Όμως, στην οικονομία των δικτύων τα κράτη εδώ και καιρό δεν είναι παρά άλλος ένας πελάτης. Η μόνη διαφορά είναι ότι τα χαρτιά τους λέγονται sovereign bonds και όχι corporate bonds.
Όταν ο Keynes δήλωνε ότι “γνωρίζω μόνο τρεις ανθρώπους που καταλαβαίνουν το χρήμα. Ένας καθηγητής σε άλλο πανεπιστήμιο, ένας από τους μαθητές μου και ένας χαμηλόβαθμος υπάλληλος στην τράπεζα της Αγγλίας”[2] , πιθανότατα αναγνώριζε είτε με σκωπτική διάθεση, είτε μετά βεβαιότητας, ότι, ούτε αυτός γνώριζε τα μονοπάτια του χρήματος και την αγελαία ή υποκινούμενη συμπεριφορά των αγορών, ούτε και πολλοί άλλοι επαϊόντες. Πόσο μάλλον εμείς που με περισπούδαστο τρόπο γνωρίζουμε σχεδόν τα πάντα και τελικά αγόμαστε και φερόμαστε από έπεα πτερόεντα.
Τι μπορούμε να κάνουμε; Αυτό θα το αποφασίσουν η κοινωνία των πολιτών με τις οργανωμένες τοπικές κοινωνίες (Α’ και Β’ ΟΤΑ) στα πλαίσια της νομιμότητας και μέσα από διαδικασία διαλόγου με την κεντρική κυβέρνηση. Κάθε τόπος έχει το δικαίωμα, ο λαός έχει το δικαίωμα στα πλαίσια της συνταγματικής νομιμότητας και της λαϊκής κυριαρχίας. Παραθέτουμε συνοπτικά άρθρα του Ελληνικού Συντάγματος [3]:
Τα Συνταγματικά άρθρα: 1§2 «Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία.», 2§1 «O σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας», 4§1 «Oι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου.», 5§1 «Kαθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Xώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη», 24§1 «Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας», 25§1 Τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκησή τους και 25§3 «H καταχρηστική άσκηση δικαιώματος δεν επιτρέπεται.», 78§§1-5 “Νόμοι Φορολογικού Περιεχομένου”, 80§2 “Νόμος ορίζει τα σχετικά με την κοπή ή την έκδοση νομίσματος”, 101 «Διοικητική Αποκέντρωση», 102§§ 1-4 «Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης» 106§§1-2 ‘Για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης και την προστασία του γενικού συμφέροντος το Kράτος προγραμματίζει και συντονίζει την οικονομική δραστηριότητα στη Xώρα, επιδιώκοντας να εξασφαλίσει την οικονομική ανάπτυξη όλων των τομέων της εθνικής οικονομίας. Λαμβάνει τα επιβαλλόμενα μέτρα για την αξιοποίηση των πηγών του εθνικού πλούτου, από την ατμόσφαιρα και τα υπόγεια ή υποθαλάσσια κοιτάσματα, για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης και την προαγωγή ιδίως της οικονομίας των ορεινών, νησιωτικών και παραμεθόριων περιοχών» Και «H ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία δεν επιτρέπεται να αναπτύσσεται σε βάρος της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ή προς βλάβη της εθνικής οικονομίας.», και τέλος το 120 §§ 2-4 «O σεβασμός στο Σύνταγμα και τους νόμους που συμφωνούν με αυτό και η αφοσίωση στην Πατρίδα και τη Δημοκρατία αποτελούν θεμελιώδη υποχρέωση όλων των Ελλήνων» και «O σφετερισμός, με οποιονδήποτε τρόπο, της λαϊκής κυριαρχίας και των εξουσιών που απορρέουν από αυτή διώκεται μόλις αποκατασταθεί η νόμιμη εξουσία, οπότε αρχίζει και η παραγραφή του εγκλήματος» και «H τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία», εμπεριέχουν τη δυναμική και τις λύσεις, ακόμη και χωρίς νέα αναθεώρηση του υπέρτατου νόμου.
Εμείς, ως πολιτεία ίσων ανθρώπων και ενεργών πολιτών οφείλουμε να χτίσουμε τη Βιώσιμη Πολιτεία και το Βιώσιμο Κράτος, με σεβασμό στην ιστορία μας, στη γη στο περιβάλλον μας και στους ανθρώπους μας. Οφείλουμε να θωρακίσουμε τον τοπικά και ατομικά παραγόμενο πλούτο που δεν αποτιμάται μόνο σε χρήμα. Πάμπολλες δραστηριότητες και ικανότητες μπορούν να δώσουν ώθηση στις τοπικές κοινωνίες για να δημιουργήσουν πλούτο και να τον απολαμβάνουν στον μεγαλύτερο βαθμό οι κάτοικοί τους.
Τα πράγματα ως γνωστό έχουν πάρει πολύ άσχημη τροπή και για τους λαούς και για τα κράτη. Μια τεράστια θηλειά σφίγγει γύρω από το λαιμό μας, ενώ εδώ και πολλά χρόνια βράζουμε μέσα στο καζάνι σε χαμηλή, αλλά σταθερή θερμοκρασία για να μη νιώθουμε ότι μας ετοιμάζουν για σούπα.
Κατά τα λοιπά, η όλη διαδικασία των υποβαθμίσεων και της διακοπής (;) της θερινής ραστώνης των ηγετών, μου θύμισε το ρεπορτάζ για την αλίευση καρχαριών στο CNN, όπου οι ψαράδες πιάνοντας τον καρχαρία, αφαιρούν χειρουργικά το πτερύγιο του, εκλεκτό έδεσμα μετεξελισσόμενο σε νοστιμότατη σούπα, ξαναπετώντας τον στην θάλασσα, αφήνοντας τον να ακολουθήσει της αιμορροούσα ειμαρμένη του. Αφαιρώντας το “σήμα του τρόμου” από την πλάτη του κυνηγού τον αποδίδουν βορρά στα ψαράκια ή σε άλλους καρχαρίες.
Φαίνεται τελικά ότι η αναζήτηση της απόκτησης του “Αιώνιου Αυγούστου” [4] και η φρενίτιδα της Τουλιπομανίας (tulpenwoede), δεν σταμάτησαν στα 1636-7. Κανείς φαίνεται δεν έβαλε μυαλό. Ο παροξυσμός της αποτίμησης και της απόκτησης του “άγιου δισκοπότηρου” των βολβών κατατρέχει και κανοναρχεί τις συναλλαγές του σήμερα. Η ιστορία δεν πρόκειται να σταματήσει αν δεν θωρακιστεί θεσμικά, όχι μόνο η χώρα μας, αλλά και τα υπόλοιπα κράτη. Όμως, οι κοινωνίες μας πρέπει να ζήσουν και να ευημερήσουν με αξιοπρέπεια. Αυτό δεν είναι ανέφικτο ούτε ουτοπικό. Είναι απόφαση που όσο αργεί τόσο θα μας ρίχνει στα βαθειά. Από την άλλη πλευρά έχουμε και τον εικονοπλαστικό λόγο του Δήμου Αβδελιώδη. Στην «εαρινή σύναξη των αγροφυλάκων» [5] οι τουλίπες/ (τουρκο)λαλάδες έχουν μια τελείως διαφορετική λειτουργία, η οικονομία είναι ανοικτή γιατί τα χωράφια είναι πρόσφορα σε κάθε φτωχό που χρειάζεται καρπούζια και πατάτες για να επιβιώσει. Όχι, μπορούμε να ζούμε καλά με τον αιώνιο Αύγουστο και Σεπτέμβριο και Δεκέμβριο και Απρίλιο!
[1] Margrit Kennedy: Interest and Inflation Free Money, σελ.6, Seva International, 1995
[2] Mark Anielski: The JAK Members Bank Sweden 2004.
[4] Ferguson Niall: “The Ascent of Money, A financial history of the world”, The Penguin Press
Κοινο Ιεραπυτνιων 